ความลับของการเอาชนะใจตนเอง ในแต่ละวันมีเหตุการณ์ที่ทำให้เราต้องเอาชนะใจตนเองอยู่มากมาย ไม่ว่าจะเรื่องง่ายๆ ตั้งแต่การสลัดผ้าห่มนุ่มๆ ออกจากตัวแล้วตื่นขึ้นมาทำงานแต่เช้า การพยายามไม่กินอาหารหวานๆ มันๆ ที่อร่อยนักอร่อยหนา ไปจนถึงเรื่องยากๆ อย่างการทำงานให้เสร็จตามที่ตั้งใจไว้ หรือการพยายามไปออกกำลังกายให้ได้ทุกวันขึ้นชื่อว่าเป็นการเอาชนะใจตนเองแล้ว ย่อมต้องอาศัยพลังใจที่เข้มแข็งและความเสมอต้นเสมอปลายเป็นคู่ต่อสู้ เพื่อไม่ให้เกิดการเริ่มต้นด้วยการตั้งใจเกินร้อย แต่กลับตกม้าตายในตอนท้ายปัญหาใหญ่ก็คือ แล้วเราจะต้องทำอย่างไรจึงจะสามารถเอาชนะใจตนเองได้ตลอดรอดฝั่ง และนำความสำเร็จมาสู่ชีวิตได้ทั้งทางร่างกายและจิตใจ
ผู้หญิงเอาชนะใจตนเองได้ดีกว่าผู้ชาย
นอกจากปัจจัยที่กล่าวแล้ว ความสามารถในการเอาชนะใจยังขึ้นอยู่กับปัจจัยทางเพศด้วย โดยทั่วไปเรามักกล่าวกันว่า ผู้ชายมักจะมีความสามารถในการเอาชนะใจตนเองน้อยกว่าผู้หญิง แต่หารู้ไม่ว่า แท้ที่จริงแล้วในทางชีววิทยา ความแตกต่างนี้จะมีผลก็เพียงในช่วง ๔ ปีแรกของชีวิตเท่านั้น แต่เหตุที่ทำให้คนส่วนใหญ่เข้าใจว่าผู้หญิงมีความสามารถในการเอาชนะใจตนเองได้มากกว่าผู้ชายนั้น น่าจะมาจากปัจจัยทางสังคมที่มักจะเรียกร้องให้ผู้หญิงมีความอดทนอดกลั้นต่อสิ่งรอบข้างมากกว่าผู้ชาย ทำให้ผู้หญิงมีโอกาสฝึกฝนความอดทนในการเอาชนะใจตัวเองมากกว่าผู้ชาย ด้วยเหตุนี้จึงไม่แปลกที่ฝ่ายชายมักจะเป็นเพศที่มีปัญหาสุขภาพอันเกี่ยวกับการควบคุมตัวเองมากกว่า อาทิ การควบคุมอารมณ์โกรธ การมีพฤติกรรมก้าวร้าวและต่อต้านสังคม การใช้สารเสพติด และการเป็นโรคสมาธิสั้น ซึ่งมักจะพบในเพศชายมากกว่าเพศหญิง ๒-๓ เท่า
การเอาชนะใจตนเอง คือการมี “ศีล” อันประเสริฐ
ในทางพุทธศาสนา ท่านปัญญานันทภิกขุ แห่งวัดชลประทานรังสฤษฎ์ ได้ให้ทัศนะเกี่ยวกับการเอาชนะใจตนเองไว้ดังนี้
“การควบคุมตัวเองนั้นมันหนักเหนื่อยในชั้นต้น ความจริงสบายปลายมือ แต่ว่าคนเราขาดความอดทน จึงไม่สามารถจะควบคุมตัวเองไว้ได้ เรามีแต่เรื่องการตามใจตัวเอง การปล่อยไปตามอารมณ์ ปล่อยไปตามอำนาจของสิ่งแวดล้อม แต่ไม่เคยกำราบปราบปรามตัวเอง จึงยากแก่การที่จะควบคุมตัวเอง
“แต่ถ้าหากเราคุมบ่อยๆ ประพฤติจนเป็นนิสัย สิ่งใดที่ทำจนเป็นปกติ มันก็เป็นศีลสำหรับบุคคลนั้น เพราะศีลนั้นเขาแปลว่า “ปกติ” ก็ได้ เช่นว่าเราตื่นเช้าเป็นปกติ ก็เรียกว่ามีศีลของคนตื่นเช้า เราทำอะไรๆ เป็นปกติ ก็เรียกว่ามีศีลในรูปนั้น
“คนเราบังคับตัวเองได้มากเท่าใด ยิ่งเป็นผู้ประเสริฐมากเท่านั้น คนที่ประเสริฐคือคนที่บังคับตัวเองได้ ถ้าบังคับตัวเองไม่ได้ก็มีประเสริฐอะไร ความใหญ่ของคนมันอยู่ที่การบังคับตัวเอง ถ้าไม่รู้จักบังคับตัวเอง เขาตั้งให้ใหญ่เท่าใด มันก็ใหญ่ไม่ได้เรื่องนั่นแหละ สำคัญมันอยู่ตรงนี้ เพราะฉะนั้นเราจะต้องฝึกบังคับตัวเองไว้ เหนี่ยวรั้งไว้”
วิธีสร้างพลังใจในการเอาชนะใจตนเอง
แม้จะรู้ว่าการเอาชนะใจตนเองได้เป็นเรื่องดี แต่หากคุณยังไม่รู้จักเทคนิคหรือวิธีการใดที่จะช่วยให้คุณเอาชนะใจตนเองได้ง่ายขึ้น ลองฟังคำแนะนำของนักจิตวิทยาจากมหาวิทยาลัยนิวยอร์ก สหรัฐอเมริกา ดังนี้
• รักษาพลังใจของตนเองไว้ ให้คิดว่าพลังใจในตัวเราเป็นทรัพยากรที่มีอย่างจำกัด ต้องงัดเอามาใช้กับเรื่องสำคัญๆ เท่านั้น
• วางแผน ให้ชัดเจนในเรื่องที่เราอยากทำให้สำเร็จ โดยลงรายละเอียดว่าจะทำอย่างไร ทำเมื่อไร และที่ไหน
• ฟื้นฟูพลังใจ ยามที่กำลังใจเริ่มอ่อนล้าให้หาตัวช่วย เช่น กินขนมเติมพลังยามขับเคี่ยวกับการทำงานให้เสร็จทันเวลา หรือหาเพื่อนดีๆสักคนไว้คอยให้กำลังใจยามท้อแท้
• ฝึกใจให้แกร่ง นักกีฬายังต้องฝึกความแข็งแกร่งของกล้ามเนื้อ การสร้างพลังใจก็ต้องอาศัยการฝึกอย่างสม่ำเสมอเช่นกัน
• ทำให้เป็นนิสัย ทำจนรู้สึกไม่ต้องบังคับ แล้วความสำเร็จจะขยับเข้ามาใกล้ขึ้นเรื่อยๆ
• สร้างความหมายพิเศษ แทนที่จะมองว่าการเอาชนะใจตนเองเป็นเรื่องเล็กๆน้อยๆ ลองตั้งเป้าให้การเอาชนะใจตนเองเป็นสิ่งที่มีความหมายต่อชีวิตเป็นพิเศษ ด้วยการนับข้อดีว่าเมื่อทำแล้วจะเกิดการเปลี่ยนแปลงที่ยิ่งใหญ่อะไรตามมาบ้าง
• คิดบวก มองไปที่เป้าหมายด้วยความคิดเชิงบวก เช่น คิดว่า “เราต้องชนะ” แทนที่จะคิดเกรงกลัวต่อความพ่ายแพ้ที่ยังมาไม่ถึง
เป็นที่รู้กันดีอยู่แล้วว่า การเอาชนะใจตนเองเป็นความสำเร็จแรกที่ยิ่งใหญ่ที่สุดและจะกลายเป็นฐานนำไปสู่ความสำเร็จอื่นๆ ในชีวิตของคุณอีกมากมาย หากคุณเอาชนะใจตนเองได้แล้ว ไม่ว่าเรื่องไหน ๆ คุณก็ย่อมทำให้สำเร็จได้ทั้งนั้นขอให้เรามาเริ่มสร้างความสำเร็จให้ชีวิตตั้งแต่วันนี้ ด้วยการเอาชนะใจตนเองในเรื่องเล็กๆ แล้วค่อยขยับไปสู่เรื่องที่ใหญ่ขึ้นเรื่อยๆ กันเถอะ
อ่านบทความทั้งหมด
นอกจากปัจจัยที่กล่าวแล้ว ความสามารถในการเอาชนะใจยังขึ้นอยู่กับปัจจัยทางเพศด้วย โดยทั่วไปเรามักกล่าวกันว่า ผู้ชายมักจะมีความสามารถในการเอาชนะใจตนเองน้อยกว่าผู้หญิง แต่หารู้ไม่ว่า แท้ที่จริงแล้วในทางชีววิทยา ความแตกต่างนี้จะมีผลก็เพียงในช่วง ๔ ปีแรกของชีวิตเท่านั้น แต่เหตุที่ทำให้คนส่วนใหญ่เข้าใจว่าผู้หญิงมีความสามารถในการเอาชนะใจตนเองได้มากกว่าผู้ชายนั้น น่าจะมาจากปัจจัยทางสังคมที่มักจะเรียกร้องให้ผู้หญิงมีความอดทนอดกลั้นต่อสิ่งรอบข้างมากกว่าผู้ชาย ทำให้ผู้หญิงมีโอกาสฝึกฝนความอดทนในการเอาชนะใจตัวเองมากกว่าผู้ชาย ด้วยเหตุนี้จึงไม่แปลกที่ฝ่ายชายมักจะเป็นเพศที่มีปัญหาสุขภาพอันเกี่ยวกับการควบคุมตัวเองมากกว่า อาทิ การควบคุมอารมณ์โกรธ การมีพฤติกรรมก้าวร้าวและต่อต้านสังคม การใช้สารเสพติด และการเป็นโรคสมาธิสั้น ซึ่งมักจะพบในเพศชายมากกว่าเพศหญิง ๒-๓ เท่า
การเอาชนะใจตนเอง คือการมี “ศีล” อันประเสริฐ
ในทางพุทธศาสนา ท่านปัญญานันทภิกขุ แห่งวัดชลประทานรังสฤษฎ์ ได้ให้ทัศนะเกี่ยวกับการเอาชนะใจตนเองไว้ดังนี้
“การควบคุมตัวเองนั้นมันหนักเหนื่อยในชั้นต้น ความจริงสบายปลายมือ แต่ว่าคนเราขาดความอดทน จึงไม่สามารถจะควบคุมตัวเองไว้ได้ เรามีแต่เรื่องการตามใจตัวเอง การปล่อยไปตามอารมณ์ ปล่อยไปตามอำนาจของสิ่งแวดล้อม แต่ไม่เคยกำราบปราบปรามตัวเอง จึงยากแก่การที่จะควบคุมตัวเอง
“แต่ถ้าหากเราคุมบ่อยๆ ประพฤติจนเป็นนิสัย สิ่งใดที่ทำจนเป็นปกติ มันก็เป็นศีลสำหรับบุคคลนั้น เพราะศีลนั้นเขาแปลว่า “ปกติ” ก็ได้ เช่นว่าเราตื่นเช้าเป็นปกติ ก็เรียกว่ามีศีลของคนตื่นเช้า เราทำอะไรๆ เป็นปกติ ก็เรียกว่ามีศีลในรูปนั้น
“คนเราบังคับตัวเองได้มากเท่าใด ยิ่งเป็นผู้ประเสริฐมากเท่านั้น คนที่ประเสริฐคือคนที่บังคับตัวเองได้ ถ้าบังคับตัวเองไม่ได้ก็มีประเสริฐอะไร ความใหญ่ของคนมันอยู่ที่การบังคับตัวเอง ถ้าไม่รู้จักบังคับตัวเอง เขาตั้งให้ใหญ่เท่าใด มันก็ใหญ่ไม่ได้เรื่องนั่นแหละ สำคัญมันอยู่ตรงนี้ เพราะฉะนั้นเราจะต้องฝึกบังคับตัวเองไว้ เหนี่ยวรั้งไว้”
วิธีสร้างพลังใจในการเอาชนะใจตนเอง
แม้จะรู้ว่าการเอาชนะใจตนเองได้เป็นเรื่องดี แต่หากคุณยังไม่รู้จักเทคนิคหรือวิธีการใดที่จะช่วยให้คุณเอาชนะใจตนเองได้ง่ายขึ้น ลองฟังคำแนะนำของนักจิตวิทยาจากมหาวิทยาลัยนิวยอร์ก สหรัฐอเมริกา ดังนี้
• รักษาพลังใจของตนเองไว้ ให้คิดว่าพลังใจในตัวเราเป็นทรัพยากรที่มีอย่างจำกัด ต้องงัดเอามาใช้กับเรื่องสำคัญๆ เท่านั้น
• วางแผน ให้ชัดเจนในเรื่องที่เราอยากทำให้สำเร็จ โดยลงรายละเอียดว่าจะทำอย่างไร ทำเมื่อไร และที่ไหน
• ฟื้นฟูพลังใจ ยามที่กำลังใจเริ่มอ่อนล้าให้หาตัวช่วย เช่น กินขนมเติมพลังยามขับเคี่ยวกับการทำงานให้เสร็จทันเวลา หรือหาเพื่อนดีๆสักคนไว้คอยให้กำลังใจยามท้อแท้
• ฝึกใจให้แกร่ง นักกีฬายังต้องฝึกความแข็งแกร่งของกล้ามเนื้อ การสร้างพลังใจก็ต้องอาศัยการฝึกอย่างสม่ำเสมอเช่นกัน
• ทำให้เป็นนิสัย ทำจนรู้สึกไม่ต้องบังคับ แล้วความสำเร็จจะขยับเข้ามาใกล้ขึ้นเรื่อยๆ
• สร้างความหมายพิเศษ แทนที่จะมองว่าการเอาชนะใจตนเองเป็นเรื่องเล็กๆน้อยๆ ลองตั้งเป้าให้การเอาชนะใจตนเองเป็นสิ่งที่มีความหมายต่อชีวิตเป็นพิเศษ ด้วยการนับข้อดีว่าเมื่อทำแล้วจะเกิดการเปลี่ยนแปลงที่ยิ่งใหญ่อะไรตามมาบ้าง
• คิดบวก มองไปที่เป้าหมายด้วยความคิดเชิงบวก เช่น คิดว่า “เราต้องชนะ” แทนที่จะคิดเกรงกลัวต่อความพ่ายแพ้ที่ยังมาไม่ถึง
เป็นที่รู้กันดีอยู่แล้วว่า การเอาชนะใจตนเองเป็นความสำเร็จแรกที่ยิ่งใหญ่ที่สุดและจะกลายเป็นฐานนำไปสู่ความสำเร็จอื่นๆ ในชีวิตของคุณอีกมากมาย หากคุณเอาชนะใจตนเองได้แล้ว ไม่ว่าเรื่องไหน ๆ คุณก็ย่อมทำให้สำเร็จได้ทั้งนั้นขอให้เรามาเริ่มสร้างความสำเร็จให้ชีวิตตั้งแต่วันนี้ ด้วยการเอาชนะใจตนเองในเรื่องเล็กๆ แล้วค่อยขยับไปสู่เรื่องที่ใหญ่ขึ้นเรื่อยๆ กันเถอะ